KADEŞ (KADESH) SAVAŞI

Tarihin ilk barış anlaşması (MÖ 1274)

Ramses II Mısır’ı 67 yıl boyunca yönetti ve bugün Mısır manzarası hala fetihleri ​​ve başarıları onuruna inşa ettiği birçok tapınak ve anıtta saltanatının refahına tanıklık ediyor. Mısır’da II.Ramses adından bahsetmeyen neredeyse hiç eski bir yer yoktur ve MÖ 1274’te Kadeş Savaşı’nda kazandığı zafer efsanedir. Bununla birlikte firavun olarak en büyük anları arasında bir savaş eylemi değil, barış eylemidir ve  tarihteki ilk barış anlaşmasının imzalanmasını sağlamıştır. MÖ 1258’de Kadeş Antlaşması, dünyanın ilk barış antlaşması olarak adını sürdürmektedir.

Saltanatının beşinci yılında genç firavun Ramses II, günün ticaret yollarında değerli bir durak olan Kadeş şehrini güvence altına almak için Per-Ramses kentinden (“Ramses Evi”) Suriye’ye doğru yürüdü. Hitit kralı II. Muwatalli bir süredir Mısır topraklarına düzenli saldırılar yapıyordu ve şimdi Kadeş’i taciz ederek Ramses II‘yi rahatsız etmekten daha fazla tehdit haline gelmişti.

Ramses II

Anadolu Hititleri MÖ 1530 civarında bir krallık krallığı olarak Babil Adaları’nda yerini almış ve komşu ülke Mısır’ın gücünü test etmeye başlamıştı. Niyet mektupları XVIII. Hanedanının firavunu Akhenaten’e gönderilmişti ancak sınırları boyunca Hitit faaliyetlerine hiçbir zaman karşılık vermedi veya duyurmadı. Akhenaten’in generali Horemheb’i Hititlere karşı başarısız bir sefer yürüttü ve Tutankhamun’un yönetiminde daha da güçlendiler ve Mısır sınırı yakınlarına kadar geldiler.

MÖ 1320’de Horemheb firavun olduğunda Hititlere karşı daha agresif bir politika başlattı ve Mısır’ın sınırlarını güvenceye aldı ancak Hitit saldırıları sorununu kesin olarak çözemedi. Seti I Mısır için Filistin ve Kadı’yı güvence altına almıştı ancak zaferden memnun olan kenti elinde tutmak için herhangi bir güvenlikte bulunmamıştı. XIX. Hanedan firavunu II. Ramses, Hitit istilası sorunuyla uğraşmak zorunda kaldı ve MÖ 1274’te Hititleri Kadeş’ten sürmek ve ordularının gücünü kırmak için Per-Ramses’e güçlerini topladı. 

Ramesseum Tapınağı’nda Kadeş Tapınağı sahnesi

II. Ramses dört bölük ayırdığı 20.000 askerin başında iki tekerlekli at arabasındadır. İlk bölükle önden giden firavun diğer üçünü geride bırakır. Kadeş’e yaklaşan iki bedevi II. Muwatalli ve ordusunun bulunduğu yerde esir düştü ve ordunun Kadeş’e yakın bir yerde olmadığını ve II. Muwatalli’nin Mısır ve genç firavunun kudretinden korktuğunu söyledi. Bedeviler aslında casuslardı. Hititler tarafından yerleştirilmişlerdi. II. Muwatalli zaten Kadeş’i güçlendirdi ve arabalarını (3.500 tanesi) ve piyadeler (37.000 adam) bir sonraki tepenin hemen üzerinde bekliyordu.

Savaşın bazı raporlarına göre, Ramses II durumunun nahoş gerçeğini ortaya çıkaran bazı casusları yakaladı ancak istihbarat çok geç geldi. Kadeş’i ele geçirme ve Hitit kralını fethetme gayretinde Ramses II, ordusunun geri kalanından kendini kopardı. Hitit savaş arabaları kampına düşmeden hemen önce diğer üç bölüğe de elçiler gönderdi. 

Ptah Bölüğü, Mısır ordusunun tam bir bozgununu önlemek için zamanında geldi ve II.Ramses kişisel olarak Amun bölüğünün kalanlarını defalarca savaşa sürükledi ve Hitit güçlerinden birçok kişinin boğulduğu Orontes nehrine geri püskürttü. Bu noktada II. Muwatalli, Ramses II’nin kuvvetlerini nehrin kıyısındaki ordusu ile ilerlemesi arasında sıkıştırabilmek için sadece Kadeş duvarlarından yürümek zorunda kaldı. Bilinmeyen nedenlerle şehirde kalmaya karar verdi ve yedek askerlerini asla savaşa sokmadı.

II. Ramses, Kadeş’te büyük bir zafer elde etti ve görkemli muharebe açıklamasını bir katibine yazdırdı. II. Muwatalli’nin açıklaması özellikle Kadeş’i bir Hitit zaferi olarak belirlemesi bakımından önemli ölçüde farklıydı. II.Ramses şehri ele geçirme hedefine ulaşamasa da Hitit ordusunu sahada kırdı ve II. Muwatalli Kadeş’in kontrolünü elinde tutarken umduğu gibi Mısırlıları ezmedi. Bu başarısızlığın bir sebebi yedek birliklerini yerine getirme konusundaki garip isteksizliğinin yanı sıra, üç kişilik daha ağır Hitit aracına kıyasla daha hızlı ve daha çevik iki kişilik Mısır arabasıydı.

II. Muwatalli’nin ölümünden sonra Hattusili III Hitit İmparatorluğu’nun tahtını aldı ve dünyanın ilk barış anlaşması MÖ 1258’de imzalandı.

Bugün her iki taraf için bir kazanç olarak kabul edilen Kadeş Savaşı, iki ülke arasındaki düşmanlıkların sonunun başlangıcıydı. Sonunda iki kralın diğerinden önemli ölçüde yararlanamayacağını ve seçilecek en iyi rotayı anlayamayacağı barışın yoluydu. Hititler ve Mısırlılar daha sonra savaş alanında darbeler alıp vermek yerine bilgi ve deneyimlerini paylaştıkları birbirleriyle yeni bir ilişkiye girdiler.

Hititler metal işlerinde yetenekliydi ve Mısırlılara nasıl üstün silah ve alet yapılacağını, tarım ustaları olan Mısırlılar da tarım bilgilerini Hititlerle paylaştılar. İki ülke Hitit İmparatorluğu’nun yıkılışına kadar karşılıklı yarar sağlayan bir ilişki sürdürecekler. İki ülke arasındaki barışçıl ve üretken ilişki kaynaklarını savaşta boşa harcamak yerine hem halklarının yaşamlarını hem de ülke ekonomilerini iyileştirmeyi mümkün kıldı.