Osiris ve Isis Efsanesi

Mısır’ın Erken Hanedan Dönemi’nde (yaklaşık MÖ 3150 – c. 2613) adı aşk büyüsü için çağrılan ve aşka hizmet edilen muskalara yazılan Yukarı Mısır’ın önemli ve dostça bir tanrısı idi. Ayrıca güneş tanrısı Ra’yı gece gökyüzünde güneş tanrısının şafağa doğru yolculuğunu durdurmaya çalışan kötü bir yaratık olan yılan Apep‘ten kurtaran tanrıydı. Seth aynı zamanda hayattaki insanlara yardım eden ve ölümden sonra onlara yardım eden bir hayırsever olarak görüldü. Ancak Yeni Krallık (MÖ 1570-1069) ile en iyi ağabeyini öldüren ilk katil olarak tanınmaya başladı. Büyük ağabeyi Osiris‘i öldürüp dünya saltanatını bitirmiş ve ve daha sonra Osiris’in oğlu Horus’u öldürmeye çalışmıştı.

Horus – Osiris – İsis

Mısır’ın ilk beş tanrısı, dünyanın Atum tarafından yaratılmasından sonra erkek ve kız kardeş tanrılar Geb (dünya) ve Nut (gökyüzü) birliğinden doğdu. Osiris ilk doğan daha sonra Isis, Seth, Nephthys ve Horus (Yaşlı Horus olarak bilinir) idi. İlk doğan olarak Osiris Mısırlılar için Mısır ülkesi anlamına gelen dünyanın hükümdarı olarak yetiştirildi. Osiris yeni yaratılan insanları barbar ve medeniyetsiz bulmuş ve onlara kültür vermiş, onlara tarım öğretmiş, yasalar sağlamış ve tanrılara ibadet etmeleri için uygun yollarla talimat vermiştir. Osiris, kız kardeşi Isis’i karısı olarak aldı ve insanlara şefkat ve eşitlik armağanlarını verdi. Dünya herkesin erkeğin ve kadının, kraliyet çiftinin hükümdarlığı altında eşit olduğu, yiyeceklerin bol olduğu ve hiç kimsenin acı çekmediği bir cennetti.

Seth, Osiris’in gücünü kıskandı ve başarısına kızdı. Osiris’in güzelliğinden etkilenen karısı Nephthys’in kendisini İsis olarak gizlemesi ve büyük kralı baştan çıkarması ve tanrı Anubis’e hamile kalmasıyla kızgınlığı daha da arttı. Seth kardeşini ortadan kaldırmaya karar verdi. Osiris’in vücut ölçülerine uyarlanmış şimdiye kadar yapılmış en güzel sandıktan muhteşem bir tabut yarattı. Osiris’in davet edildiği büyük bir parti yaptı ve  konuklara özel bir sürpriz yaptığını söyledikten sonra sandığı gösterdi. İçerisine en mükemmel şekilde oturanın onu eve götürebileceğini söyledi. Konuklar teker teker tabutun içine girdiler. Osiris‘e gelene kadar kimseye olmadı. Tabutun içine uzandı ve elbette ona mükemmel şekilde uyduğunu gördü. Seth daha sonra kapağı kapattı ve tabutu Nil Nehri’ne attı. Bazı kaynaklarda Seth’in Osiris’i tabutta öldürdüğü ve daha sonra atıldığı ve bir kaç efsane daha anlatılır.

Osiris’in gövdesi içinde olan tabut Nil’den aşağıya doğru denize açıldı. Sonunda Fenike’nin Biblos kıyılarına geldi ve burada bir demirhindi ağacında kaldı. Ağaç hızla etrafında büyüdü ve onu çevreledi. Osiris Mısır halkını kaybetti. Bir zaman sonra Biblos’un kralı ve kraliçesi kıyıya geldi. Ağacın güzelliğini ve tatlı kokusunu fark ettiler ve kesip bir sütun gibi avlularına diktiler. Mısır’a döndüğünde Seth tahta geçti. Osiris ve Isis tarafından sürdürülen uyumlu denge kayboldu. Seth fırtına ve kuraklık getiren kaotik bir hükümdardı ve insanlar zorluk yaşamaya başladılar.

ISIS ve OSIRIS’in TEKRAR DÜNYAYA DÖNMESİ

Isis kayıp kocasını aramaya başladı ve sonunda Biblos’a geldi. Burada kendini kral ve kraliçeye sevdirdi ve küçük oğullarına bakıcı oldu. İsis insanlar arasında yürürken her zamanki gibi yaşlı bir kadın kılığına girmişti ve avludaki hiç kimse bir tanrıça ile uğraştıklarını bilmiyordu. Isis küçük oğlu Dictys’e düşkün oldu ve ölümcül niteliklerini büyülü bir ateşte yakarak onu ölümsüzleştirmeye çalıştı. Bir gece kraliçe İsis’in işini aksattığını görünce dehşete kapılmış ve çığlık atmıştı. Kılık değiştirmiş ve gerçek kimliğini açığa çıkaran Isis’i korkutmuştu. Kral ve kraliçe dehşete kapıldı ve sadece onları kurtaracaksa istediği her şeyi vaat etti. Isis avludaki ağaç sütununu (gövdesini) istedi ve hemen ona verdiler.

Osiris’i ağaçtan kurtardı ve onu Mısır’a geri getirdi. Burada onu canlandırmak için otlar toplamaya giderken bedenini Nil Deltası’nın bataklıklarına sakladı. Seth’in cesedi keşfedebileceğinden endişe duyunca kız kardeşi Nephthys’ten cesedi izlemesini istedi. Seth bu arada Osiris’in Mısır’a döndüğünü ve Isis’in onu aramaya gittiğini duydu. Nephthys’i buldu ve onu vücudun nerede saklandığını açığa çıkarmak için kandırdı. Seth daha sonra vücudu parçalara ayırdı. Parçaları değişik arazilere ve nehre doğru fırlattı. Isis şifalı bitkileriyle döndüğünde ağlayan Nepthys görünce ona ne olduğunu sordu. Birlikte vücudunun parçalarını birleştirmek için aramaya gittiler.

Osiris – İsis – Seth – Nepthys

Isis Osiris’i bir araya getirince bir eksik olduğunu fark etti. Penisi, medjed balığı tarafından yenilmiş ve geri getirilememişti. (Medjed Balığı, eski Mısır dininde Oxyrhynchus’ta ibadet edilen bir fil balığı türüdür.) Isis kocasını hayata döndürmeyi başardı ancak Osiris eksik olduğu için artık yaşamı yönetemeyecek ve yeraltı dünyasına inmek zorunda kalacaktı. Isis kendini bir şahine dönüştürdü ve vücudunun etrafında uçtu. Osiris’in spermini vücuduna çekti ve tanrı Horus’a hamile kaldı. Osiris daha sonra yeraltı dünyasına gitti ve burada Ölülerin Efendisi ve ruhların hakimi oldu.

Osiris’in penisi yutan Medjed Balığı

SETH ve HORUS SAVAŞI

MÖ 1100’lü yıllardan kalan Mısır el yazmasında Osiris’in oğlu Horus ve amcası Seth arasındaki savaş anlatılır. Horus ve Seth ikisi de sunumlarını yaparlar ve kral olmak için çeşitli yarışmalar yaparlar. Hepsini de Horus kazanır ve krallığını açıklarlar.

Bazı versiyonlarında Horus Seth ile savaşır onu yener ve onu bu arazilerden sürer. Bu yarışmaları düzenleyen dokuz tanrının çoğu  Horus’un haklı olarak kral olduğuna karar verirler. Ancak Ra güneş tanrısı ikna olmamıştı ve kararın oybirliği ile alınması gerekiyordu. Ra, Horus’un çok genç olduğuna ve Seth’in yetenekli bir hükümdar olduğuna inanıyordu. Horus amcasına karşı her yarışmayı kazanmasına rağmen Ra bundan etkilenmemişti. Bu dava 80 yılı aşkın bir süre devam etti ve Mısır halkı Seth’in bu kaotik döneminde çok acı çekti.

Isis halk için iyiliğe müdahale etmek zorunda kalacağını anladı ve böylece kendini genç bir kadına dönüştürdü ve Seth’in sarayının dışına, Seth’in yanından geçmek zorunda kalacağı bir yere oturdu. Seth yanından geçerken onu görüp sorunun ne olduğunu sorduğunda yanakları kırmızı olana ve gözyaşlarına kapılana kadar ağladı. Kötü bir adamın kocasının kendi erkek kardeşi onu nasıl öldürdüğünü, toprağını ve sürülerini nasıl aldığını ve onun ve oğlunun mirasından nasıl sürüldüğünü ve kötü adamın şimdi oğlunun hayatını nasıl aradığını anlattı. Seth bu hikayeden derinden etkilendi ve öfkelendi. Kendisinin suçluyu yok edeceğine ve toprağı fakir kadına ve oğluna geri yükleyeceğine yemin etti. Daha sonra İsis kendini ve dinleyen tanrıların varlığını ortaya çıkardı. Ra sonunda Horus’un yönetmesi gerektiğine ikna oldu ve Seth Nil Vadisi’nden çöl arazilerine sürüldü.

Horus

Horus daha sonra Isis‘i eş olarak tanıdı ve dünyanın kralı oldu. Babasının yönettiği gibi akıllıca yönetti. Dünyaya düzeni kavuşturdu ve halkın eşitliği eskisi gibi yenilendi. Nil Nehri Osiris’in merhametiyle tekrar kıyılarına taştı ve toprak tekrar verimli hale geldi, ürünler tekrar bol oldu. Horus babasını her şeyde takip etti ve Mısır’ın ölümlü krallarının standart olarak tutacağı ve değerlerini birleştireceği toprağın krallık ve idaresi uygulamalarına devam etti.