TarihPedia Antik Mısır Tarihi

Osmanlı tarihinde oğlunun padişahlığını görebilen kadınların sayısı yirmi üçtür.

Bunlar Orhan Bey’in annesi Mal Hatun, I. Murad’ın annesi Nilüfer Hatun, I. Mehmed’in annesi Devlet Hatun, Fâtih Sultan Mehmed’in annesi Hümâ Hatun, II. Bayezid’in annesi Gülbahar Hatun, Kanûnî Sultan Süleyman’ın annesi Ayşe Hafsa Sultan, III. Murad’ın annesi Nurbânû Sultan, III. Mehmed’in annesi Safiye Sultan, I. Ahmed’in annesi Handan Sultan, I. Mustafa’nın annesi (ismi bilinmiyor), II. Osman’ın annesi Mahfirûz Hatice Sultan, IV. Murad ve Sultan İbrâhim’in annesi Mahpeyker Kösem Sultan, IV. Mehmed’in annesi Hatice Turhan Sultan, II. Süleyman’ın annesi Sâliha Dilâşûb Sultan, II. Mustafa ve III. Ahmed’in annesi Râbia Gülnûş Emetullah Sultan, I. Mahmud’un annesi Sâliha Sultan, III. Osman’ın annesi Şehsuvar Sultan, III. Selim’in annesi Mihrişah Sultan, IV. Mustafa’nın annesi Ayşe Sîneperver Sultan, II. Mahmud’un annesi Nakşidil Sultan, Sultan Abdülmecid’in annesi Bezmiâlem Sultan, Sultan Abdülaziz’in annesi Pertevniyal Sultan, V. Murad’ın annesi Şevkiefser Sultan. II. Abdülhamid, annesi küçük yaşta öldüğü için kendisini büyütüp yetiştiren analığı Piristû Hanım’ı vâlide sultan yerine koymuştu.

Sekban, Yeniçeri ocağının altmış beşinci ortası mensubuna verilen ad.

Sekban teşkilâtı, Murâd Hüdavendigâr zamanında padişahın av maiyeti olarak mevcuttu. Fatih Sultan Mehmed zamanına kadar bağımsız bir teşkilat olan sekban ocağı, 1451'de, yeniçerilerin taşkınlık etmeleri üzerine itaatsizlik eğilimini kırmak için Fatih'in emriyle yeniçeri ocağına dağıtıldı. O zaman sayıları, altı-yedi bin civarındaydı. Beş yüz sekban da av hizmeti için alıkonuldu.

Yavuz Sultan Selim devrinde bütün sekbanlar, bir orta hâline getirilerek, yeniçeri ocağının altmış beşinci ortasını oluşturdular. Piyade ve süvari sekbanlar, pâdişahla berâber ava giderler, av köpekleri yetiştirirler, sekban fırınında çalışırlardı. Savaş zamanında, diğer yeniçerilerle birlikte çarpışmaya giderlerdi.

Sözlükte “içine altın ve para gibi kıymetli eşyaların konulduğu kese” anlamına gelen surre kelimesi terim olarak her yıl hac döneminden önce genellikle Mekke ve Medine halkına dağıtılmak için yollanan para, altın ve diğer eşyaları ifade eder. Haremeyn’e surre gönderilmeye ne zaman başlandığı tam olarak belli olmamakla birlikte bu âdetin Abbâsî Halifesi Mehdî-Billâh zamanında (775-785) ortaya çıktığı görüşü hâkimdir. Aynı dönemde hac yollarının güvenliği, hac güzergâhı üzerinde bulunan su kuyularının bakımı, hacıların konaklama vb. ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla bazı tedbirlerin alındığı da bilinmektedir. Haremeyn’e her yıl düzenli biçimde surre gönderilmesine Abbâsî Halifesi Muktedir-Billâh döneminde (908-932) başlandı. Surrenin konulduğu, develere yüklenen bir çeşit vasıta olan mahmil de ilk defa Abbâsîler devrinde kullanıldı. Hicaz’da nüfuz ve hâkimiyet kurulması bakımından Abbâsîler’e karşı mücadele eden Fâtımîler ve Fâtımî Devleti’ne son veren Eyyûbîler de Haremeyn’e surre yolladılar.

Padişah, ister önceki padişahın tayiniyle, ister bey ve âlimlerin seçimiyle, isterse zorla başa geçsin, aynı gün orada hazır bulunan vezir, kumandan ve ulemâ tarafından kendisine biat edilir. Devletin azametini gösteren bu hâdise, Osmanlı protokolündeki en mühim ve ihtişamlı merasimlerden birisidir.

İlk biat

Ertuğrul Gazi’nin ölümü üzerine Osman Gazi’ye boy beyleri ve âhî denilen lonca reisleri biat ettiler. Bu münasebetle eski Türk örflerini hatırlatır bir merasim icra edildi. Fevkalade hallerde biat için merasim yapılamayacağı tabiidir. Kosova Harbi’nde Sultan Murad’ın şehadeti üzerine vezir ve kumandanlar hemen otağ-ı hümayunda Şehzâde Bayezid’e biat ettiler. Sultan II. Selim’e babasının cenazesini karşıladığı Belgrad’da biat edildi.

Sultan III. Ahmed bir isyan üzerine tahttan indirilince, yeğeni ve veliahdi Şehzade Mahmud'u çağırıp biat ederek dairesine çekildi. Sultan III. Selim de tahttan indirildiğinde, yeğeni veliahd Şehzâde Mustafa’nın yanına gidip ilk biat eden olmuştur.

Bir padişahın ölümü veya hal’i üzerine veliahd aslında otomatik olarak padişah sayılır. Veliahd yoksa, vezirlerin, ulemanın, kumandanların tercih ettiği şehzâde padişah yapılır. Aslında inşaî (kurucu) biat, bunların seçmesidir.

Bir şehzâde kılıç zoruyla gelip tahta otursa, o da padişah sayılır. Bunların hepsinde devir teslim muamelesinin tamamlanması için sembolik de olsa biate ihtiyaç duyulur. Bu, aslında bir seçim değil; sadakat (bağlılık) biatidir.

Osmanlı Sarayı’nın temel merasimleri Bâbü’s Saade önünde yapılırdı. Cûlüs, cenaze, bayramlaşma ve sancak merasimleri başlıcalarıydı. Cülûs merasimi öncesi vefat eden padişahın naaşı yeni padişaha gösterilerek insanların sonunun nasıl olacağı hatırlatılırdı.

Sultan V.Mehmed Reşad’ın naaşını gören Sultan Vahdeddin’in ‘’Meğer saltanat ile teneşir arası ne kadar kısaymış’’ dediği rivayet edilmektedir.

İlk elçi kabulü, II. Murad tarafından Edirne Sarayı'nda Milano elçisi Benedicto'nun kabulüdür. (1432-1433) Başkentin İstanbul'a nakledilmesinden sonra elçi kabulleri Topkapı Sarayı'nda gerçekleştirildi. Son defa elçi kabul eden Osmanlı padişahı Sultan Vahdettin’dir. Osmanlı sarayındaki elçi kabul törenlerinin ayrıcalığı Osmanlı devlet örgütünde yer alan resmiyetin ve protokolün sürekliliğidir. Bu törenler 19. yüzyıla kadar Osmanlı'nın çok değişmeyen devlet yapısının ve güç göstergesinin simgesi olmuştur.

İslam'ın misafirlere karşılıksız biçimde saygı ve ikramı emretmesi, Osmanlı elçi kabul geleneğini şekillendiren önemli bir etmen olmuştur. Avrupa elçileri, dönemin Avrupa uygulamasına yakın bir davranışa tabi tutulmuştur ancak tayinat usulü (elçilerin tüm masraflarının Osmanlı devleti tarafından karşılanması) gibi Avrupa’da benzeri bulunmayan, Osmanlı diplomasisine özgü uygulamalar da söz konusudur.

İlk elçi kabulü, II. Murad tarafından Edirne Sarayı'nda Milano elçisi Benedicto'nun kabulüdür. (1432-1433) Başkentin İstanbul'a nakledilmesinden sonra elçi kabulleri Topkapı Sarayı'nda gerçekleştirildi. Son defa elçi kabul eden Osmanlı padişahı Sultan Vahdettin’dir. Osmanlı sarayındaki elçi kabul törenlerinin ayrıcalığı Osmanlı devlet örgütünde yer alan resmiyetin ve protokolün sürekliliğidir. Bu törenler 19. yüzyıla kadar Osmanlı'nın çok değişmeyen devlet yapısının ve güç göstergesinin simgesi olmuştur.

İslam'ın misafirlere karşılıksız biçimde saygı ve ikramı emretmesi, Osmanlı elçi kabul geleneğini şekillendiren önemli bir etmen olmuştur. Avrupa elçileri, dönemin Avrupa uygulamasına yakın bir davranışa tabi tutulmuştur ancak tayinat usulü (elçilerin tüm masraflarının Osmanlı devleti tarafından karşılanması) gibi Avrupa’da benzeri bulunmayan, Osmanlı diplomasisine özgü uygulamalar da söz konusudur.

İlk elçi kabulü, II. Murad tarafından Edirne Sarayı'nda Milano elçisi Benedicto'nun kabulüdür. (1432-1433) Başkentin İstanbul'a nakledilmesinden sonra elçi kabulleri Topkapı Sarayı'nda gerçekleştirildi. Son defa elçi kabul eden Osmanlı padişahı Sultan Vahdettin’dir. Osmanlı sarayındaki elçi kabul törenlerinin ayrıcalığı Osmanlı devlet örgütünde yer alan resmiyetin ve protokolün sürekliliğidir. Bu törenler 19. yüzyıla kadar Osmanlı'nın çok değişmeyen devlet yapısının ve güç göstergesinin simgesi olmuştur.

İslam'ın misafirlere karşılıksız biçimde saygı ve ikramı emretmesi, Osmanlı elçi kabul geleneğini şekillendiren önemli bir etmen olmuştur. Avrupa elçileri, dönemin Avrupa uygulamasına yakın bir davranışa tabi tutulmuştur ancak tayinat usulü (elçilerin tüm masraflarının Osmanlı devleti tarafından karşılanması) gibi Avrupa’da benzeri bulunmayan, Osmanlı diplomasisine özgü uygulamalar da söz konusudur.

Günümüz Ücretleriyle verilen Cülus Bahşişleri...

Cülus; Arapça bir kelimedir ve "oturmak" anlamına gelir.
Osmanlı Devleti’nde padişahın tahta çıkma törenidir.
Babüssade önünde yapılan en önemli ve görkemli törendir.
Cülus Bahşişi ise; padişah tahta çıktığında kapıkulu ehlini kendine bağlamak için hazineden dağıttığı paradır. Bir miktarı tören sırasında dağıtılır, bir miktarı ise maaşlarına yansıtılır.
Cülüs törenin adı, bahşiş ise dağıtılan paradır.
İlk defa Yıldırım Bayezıt dağıtmıştır.
Fatih Sultan Mehmet Dönemi’nde Fatih Kanunnamesi içeriğinde yasalaşmıştır.
I. Abdülhamit Dönemi’nde bahşiş kısmı kaldırılmış ve hazinenin yükü hafiflemiştir.