Eski Mısır’da Papirüsler

Papirüs eski Mısırlılar için çok önemliydi. O Mısır toplumunun çok yönlü değişmesine yardımcı olmuştur. Teknoloji ile papirüs yapımı geliştirilmiştir. Mısırlıların bu konuda dünyada tek olduğundan onun üretim metodunu gizli tutmuşlardı. Papirüs kağıdının ilk kullanımının MÖ 4000’de olduğuna inanılır.

Papirüs bitkisi

Papirüs kağıdının ham maddesi Cyperus papyrus bitkisinden gelir. Bu bitki Nil’in kıyısı boyunca gelişir ve Mısırlılar gereken ham maddeyi buradan sağlar. Bu bitki oldukça çeşitlidir ve sadece kağıt üretiminde kullanılmaz. Aynı zamanda kayık, halat ve sepet yapımında kullanılır. Bununla beraber papirüs kağıdı da çok önemli ve kıymetli bir üründür. Sadece Mısır’ın ihracatında büyük bir önem taşır fakat insanların değerli bilgilerini saklama yolunda bir devrim gerçekleştirmiştir. Araplar tarafından kağıt hamurundan yapılmış kağıtların gelişimine kadar hafif ve dayanıklı olan papirüs kağıdının yerine başka bir şey kullanılmamıştır. Bu kağıdın üretimi kolay olduğu halde dayanıklı değildi. Bu sadece papirüs kağıdının gerilemesini göstermedi, aynı zamanda papirüs bitki üretiminin de azaldığını gösterdi. Nihayet eski Mısır’ın yaşam kaynağı papirüs bitkisi Nil’in etrafından yok oldu.

Papirüs yapımı 1969 yılı çevresinde tekrar canlandı. Dr. Hassan Ragab ismindeki Mısırlı bir bilim adamı papirüs bitkisini Mısır’a tekrar tanıtmış ve Kahire yakınlarında papirüs ekim alanı oluşturmuştur. O aynı zamanda üretim metodunu da araştırmıştır. Çünkü papirüs kağıdının doğru metotları gizlilik içindeydi ve eski Mısırlılar üretim yöntemini yazılı olarak kaydetmemişlerdi. Dr. Ragab nihayet onun nasıl yapıldığına dair şekiller bulmuştur ve şimdi uzun bir aradan sonra tekrar Mısır taraflarında papirüs yapmaktadır.

PAPİRÜS KAĞIDININ ÜRETİM METODU

 

– Papirüs bitkisinin sapları toplanır.
– Sonra sapların yeşil kabuğunu soy ve içindeki süngerimsi dokuyu dışarı çıkar, uzun şeritler halinde kesilir. Şeritler ezildikten sonra katlanıncaya kadar üç gün suda ıslatılır.
– İstenilen uzunlukta kesilen ve ezilen şeritler yatay olarak serilir ve üzerine yaklaşık 1 mm civarında pamuk bir çarşaf örtülür. Diğer şeritler yatay şeritlerin üzerine dikey olarak serilir ve papirüs kağıdı için çapraz bir desen oluşturulur. Diğer pamuk çarşaf da onun üzerine yerleştirilir.
– Çarşafın üzerine baskı yapılır ve hepsi birden pamuk ve çarşaf nemleninceye kadar sıkıştırılır.
– Sonuç olarak, tüm şeritler sıkıştırılarak papirüs kağıdı tek bir tabaka biçimine gelir.

Nil vadisinin başından sonuna kadar yaygın olan bir bitkidir. Fakat şimdi daha da seyrek bulunmaktadır. Papirüs bir çok amaçta kullanılmıştır.

Biritsih Museum’da duran Papirüs

Papirüs bitkisi, papirüs kağıdı oluşturmada çok yaygın kullanılırdı. Papirüs bitkisinin gövdesi ince şeritler halinde kesiliyordu. Bitkinin reçinesinin solüsyonu serilir ve papirüsün 2. katmanı yere yatay konulurdu. 2. katmanla birlikte sıkıştırılıyordu ve kurulanıyordu. Papirüsün çok büyük silindirleri tek kağıtta birleştirilerek oluşturulurdu. Bir silindir Londra’daki British Museum’dadır. 41.15 metre uzunluğundadır. Ancak en çok kullanılan boyut; 14cm’e 12.7 cm boyuyla, 22.2 cm’e 25.5 cm genişlikteydi.

Papirüs başlangıçta belgeler ve yazılar için kullanılıyordu. Gerektikçe silindirlere sayfalar ekleniyordu. Tek bir papirüsün üzerinde ayrı yazılar da olabiliyordu.

Papirüs silindirleri Mısır’ın kuru iklimiyle korunmuştur. Bilinen en eski papirüsün tarihi İlk Hanedanlık döneminden önce 500 yıllıktır.

EBERS PAPİRÜSÜ

Ebers Papirüsü  1862 yılında Edwin Smith tarafından Luxor’da satın alındı. Papirüs çok karışıktı fakat Theben mezarlığının Assassif bölgesinde bir mumyanın bacakları arasında bulunmuştur.

Papirüs 1869 yılının sonuna doğru Edwin Smith’in koleksiyonunda kaldı. Bir antikacıda meydana çıktı ve reklam verildi: “ Luxor’da bir Amerikan çiftçisi Edwin Smith’in sahibi olduğu geniş kapsamlı bir tıp papirüsüdür”. Papirüs 1872 yılında Mısırbilimci George Ebers tarafından satın alındı ve onun ismi verildi. 1875 yılında, Ebers papirüsün bir kopyasını İngilizce-Latince olarak yayınladı.

Ebers Papirüsü 110 sayfadır. Tıbbi papirüslerin en uzunudur. Amenhotep I ‘in saltanatı zamanında arka sayfasında bir paragrafla tarihlendi. Ancak papirüsün bir parçası çok erken olduğunu öne sürüyordu. 856a paragrafında: “adamın tüm eklemli organlarından wekhedu’nun kitabı, Letopolis’te Anubis’in iki ayağı altında yazı halinde bulundu ve Yukarı ve Aşağı Mısır’ın kralının majestelerine getirildi.” (Mummy filminde canlandırılan sahne…). bir tarih haritası Aşağı Mısır’a kaynak olmuştur.

Edwin Smith Papirüsü, Ebers Papirüsü’nden farklıdır. Gerçekte tıbbi formüllerin bulunduğu bir koleksiyon vardır. Papirüsün biçimi paragraflarla düzenlenmiştir. Özel tıbbi hastalıklar blokların içine adresleme sistemiyle düzenlenmiştir.

1-3 paragraflar, sihirli büyülerle korumayı, tedavi ve teşhislere doğaüstü müdahaleleri içermektedir.
50-85 paragraflarda, bağırsaklara ait parazitlere yer verilmiştir.
90-95 ve 104-118 arası paragraflarda, ülserojen, eksfolyatif, sinir hastalıkları gibi üç kısımda ele alınmıştır.
132-164 paragraflarında, sindirim sistemi ve ürolojik durum ile ilgili bilgiler içerisinde yer verilmiştir.
187’den yukarısında, tıbbi hastalıkları hafifletme ile ilgili yazılara yer verilmiştir.
188-207 paragraflar arasında, “Mide Kitabı” nı içerir. Sadece 188. paragrafın başlığı, tüm paragrafların tabirlerini içerir. Edwin Smith papirüsüne az da olsa bir benzerlik gösterir. Bu noktada, teşhisi tanımlanmış ama hastalığın müddeti tanımlanamamıştır. 207. paragraftan sonra, kalp üzerine bilimsel bir tez ile yazılar gerçek stiline geri döner. (208-241 paragrafları).
242-247 paragraflar, çeşitli tanrılar tarafından kişisel olarak bizzat kullanılan tedavi yöntemlerini içerir. 247. paragrafta sadece, Ra’nın başındaki bir hastalık için Isis’in yarattığı bir ilaca ait özel teşhislerden bahsedilmiştir.

Aşağıya doğru ilerleyen bölümlerde baş hastalıklarına yer verilmiştir. Fakat tanrılar tarafından verilen ilaç ve tedavilere yer verilmemiştir. 250. paragraftan sonrakilerde, migrenin tedavisine ait bir bölüm vardır.

251. paragrafta bir tedaviden ziyade bir ilaç üzerine odaklanılmıştır.
261-283 paragrafları arasında, idrarın düzenli akıntısıyla ilgili bilgiler vardır.
305-335 paragrafları arasında, öksürüğün çeşitli durumları için tedaviler sunmaktadır.
437-476 paragrafları arasında, saça dair tıbbi durumlar üzerinde tartışılmıştır.
482-529 paragrafları arasında, deri ve yanıklar gibi yaralara yer verilmiştir. Bacaklar, ayak ve el parmakları gibi vücudun uç kısımlarındaki hastalıklara yer verilmiştir.
627-696 paragrafları arasında, kasların kuvvet ve dinlenmesiyle ilgili açıklamaları içerir.
697-704 paragrafları arasında, konuşma hastalıklarını anlatır.
708-721 paragrafları arasında, cilt kondisyonları hakkında bilgiler verir.
739-750 paragrafları arasında, diş kondisyonları hakkında bilgiler verir.
761-781 paragrafları arasında, kulak-burun-boğaz hastalıkları hakkında bilgiler verir.
783-839 paragrafları arasında, jinekolojik kondisyonlar hakkında bilgiler verir.

Edwin Smith Papirüsü

Edwin Smith Cerrahi Papirüsü, kuşkusuz eski Nil Vadisinde tıp bilimi ile ilgili çok önemli dokümanlar içermektedir.
MÖ 1700 yılı civarında yazılmıştır fakat MÖ 2640 yılında Imhotep zamanında, üstündeki bilgilerin çoğunun yazıldığı sanılmaktadır.

Papirüs, rahatsızlıklar hakkında önemi bilgiler içermektedir.

1862 yılında Mustafa Agha tarafından satışa sunulmuştur. Papirüs Edwin Smith tarafından satın alınmıştır. Kahire’de oturan bir Amerikalıdır. Smith, bir maceraperest olarak tanımlanmıştır. Antika satıcısı ve tefecidir. 1906 yılında ölmüştür. Papirüsü kızı Newyork Tarih Toplumu’na bağışladı.

1930 yılında James Henry Breasted; Chiago Üniversitesi Doğu Enstitü direktörü, papirüsün kopyasını, suretini, İngilizce çevirisini, açıklamalarını yayınladı. Dr. Arno B. Luckhardt hazırlanarak tıp dünyası tarafından ses getirdi.

Smith Papirüsünün sağ tarafı 17 sayfayı (377 satır) kapsar. Sol tarafı 5 sayfadır (92 satır). Sağı ve solu Orta Mısır zamanında elle yazılmıştır.

Kahun Papirüsü

Kahun Jinekolojik Papirüsü, Lahun’un Fayum bölgesinde 1889 Nisan ayında Flinders Petrie tarafından bulunmuştur. Kasaba Orta Krallık esnasında kendi kendine gelişmiştir. Özellikle Amenenhet II ve haleflerini zamanında hızla gelişmiştir.

Papirüs Amenenhet III’ün saltanatının 29. yılı sağdaki sayfaya bu tarih not edilmiştir.  1898 yılında Griffith tarafından İngilizce’ye çevirisi, hiyeroglif sureti ile birlikte bir kopyasını yayınlamıştır. Şimdi Londra’daki University College’dedir.

Jinekolojik metin ilk on yedi formata sahip olan 34 paragrafa bölünebilmiştir. İlk 17 bir başlıkla başlayarak belirtilerin kısa tanımlarıyla devam etmiştir.

2. Bölüm; üçüncü sayfada başlar. 8 paragraftan oluşur.  Çünkü günümüze kadar gelen kopyası ve dili neredeyse anlaşılmaz gibidir. Buna rağmen anlaşılabilecek seviyede açık dille ifade edilmiş çeşitli paragrafları da vardır.

19.paragraf doğumu tanımlar. 20. paragraf gebe kalma olaylarını anlatır. 20 ve 22. paragraflar, gebelikten korunma yollarını anlatır. Gebelikten korunmak için; timsah pisliği, 45 ml bal, ekşi süt verilir.

3. Bölüm; 26-32. paragraflar arası, gebelik testiyle ilgili bilgiler verir. Diğer metotlar, hasta burnuna verilen kokuyla, hasta derisine verilen soğan dibiyle pozitif sonuçlar alınmıştır.

4. ve son Bölüm; 2 paragraftır. Önceki kategorilerden farksızdır. İlk açıklama gebelik esnasındaki diş ağrıları için yapılan tedavilerdir. İkinci açıklama, idrarın kendini tutamaması ve mesane ile vajina arasındaki fistülü anlatır.