Amenemhet I

FİRAVUN AMENEMHET I

• Adı: Amenemhet I
• Periyot: Orta Krallık
• Hanedanlık: 12. Hanedanlık
• Selefi: Mentuhotep IV
• Halefi: Senusret I
• Saltanatı: MÖ 1991 – 1962
• Babası: Senusret I
• Annesi: Neferet
• Hanımı: Neferitatjenen
• Çocukları: Senusret I, Neferu III, Neferusherit, Kayet
• Ölüm Yılı: MÖ 1962
• Defin Yeri: Amenemhet I Piramidi

Amenemhet I, Mentuhotep IV’den tahtı almıştı. Saltanattaki kraldan tahtı zorla aldığı da söylenmektedir. Tabii bu bir teoridir. Bu tahtı alma olayı da sakin bir darbeyle olduğu söylenir.

Amenemhet I, Senusret isimli bir papazın oğludur. Bir vezir ve Mentuhotep IV’ün generalliği dışında kraliyet soyuyla hiçbir alakası yoktu. 11. Hanedanlık’taki Thebes krallarıyla tüm bağını koparan Amenemhet I, 12. Hanedanlık’ın ilk kralı olmuştu. İsmi de tanrı Amun’dan gelir.

Amenemhet I Yukarı ve Aşağı Mısır’ın sınırında yeni bir yönetim merkezi kurmuştu. Bu yeni başkente Itjtawyamenemhet adı verildi. Anlamı ise “Amanemhet iki karanın da sahibidir” demekti. List yakınına da yerleştiği düşünülür. Çünkü orada ona ait piramit yapılmıştır. Önceki hanedanlıkların evi Memfis’e dönmemiştir. Önceki firavunlar gibi Libyalılar ve Asyatiklerle savaşlara devam etmiştir. Sina’da Prens Duvarları adında surları Mısır’ın doğu sınırını korumak için inşa ettirmiştir.

Politik olarak da Biblos ve Lübnan ile diplomatik ilişkileri tekrardan düzenlemiştir. Nubia’nın kontrolünü tekrar düzene sokmuş ve Elephantine için sıkı bir kontrol kurmuştur.

11. Hanedanlığın firavunları gibi o da aynı sistemde askeri operasyonlara devam etmiş ve Amenemhet I’in kanunları Mısır’da altın bir devri açmıştı. Mısır’a bıraktığı miraslardan birisi de Amenemhet Vasiyetnamesi’dir. Bir papirüse yazılı bu metinde kralın firavun kadar sorumluluğu olduğuna ve insanların da krallara ihtiyacı olduğu yazılıdır. Firavun olmanın tehlikeli yanları ana hatlarıyla çizilmiştir.

Saltanatının sonlarına doğru oğlu Senusret I MÖ 1971 yıllarında kral varisi oldu. Senusret tarafından Libyalılara askeri bir harekat düzenlendi. O sırada Amenemhet haremde karıları ve cariyeleriyleyken bir suikast sonucu öldürüldü. Uyurken saldırıldığı ve cesurca kendini savunduğu ve sonunda da kendi korumaları tarafından öldürüldüğü söylenir.

Amenemhet suikastinden sonra yardımcı kral ve aynı zamanda oğlu 12. Hanedanlık’ın dağıldığını gördü ve bölgesel krallar ve soylular sayesinde tekrar tahtın sahibi oldu.

Amenemhet I arkasında birkaç tane önemli derecede tapınak bıraktı. Lisht’te bir piramit kompleksi yaptı. Burada ailesi ve uşakları için 5 mastaba, 22 defin şaftı ve kendi defin odası bulunmaktadır. Thebes’teki mezar kısmen tamamlanmış ve yeni bölgeye geçildiğinden terk edilmiş ayda politik bir önlemden dolayı da yapıldığı sanılmaktadır.

Piramidi Sakkara ve Maidum arasına yaptırmış ve 1882 yılında Maspero tarafından kazılmıştır. Piramitteki bloklar diğer tapınaklardan alınmış ya da çalınmıştır. Taşlarda; Unas, Pepi, Khufu ve Khafre isimleri yazmaktadır.

Uzak alanlarda da yaptığı tapınaklardan; Bubastis, Tanis, Karnak, Coptos, Abidos, Dendera, ve Memfis’te Ptah için tapınak yaptırmıştı.